دکتر محمود عباسی رئیس مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و رئیس اندیشکده بین المللی کرامت انسانی در حاشیه برگزاری نمایشگاه کتاب با حضور در سرای دانش بنیان و فناوری های فرهنگی که به همت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، برپا شده است، به ایراد سخنانی پیرامون اندیشکده نوپای کرامت انسانی و ضرورت کنشگری نهادهای علوم انسانی در جُنبش دانش بنیان پرداخت.
ایشان ابتدا به بیان مقدماتی پیرامون اهمیت ساحت علوم انسانی در جامعه و به ویژه مقوله اخلاق پژوهی و رویکرد نهادینه سازی اخلاق سازمانی و حرفه ای که تجلی پاسداشت کرامت انسانی است، پرداختند و بیان داشتند: پیشرفت های فناوری زمانی می تواند در خدمت سعادت جمعی باشد که علم اخلاق به موازات دیگر دانش ها توسعه یافته و امنیت و احترام و کرامت بشری را در حصار قواعد اخلاقی صیانت نماید. مفهوم اخلاق زیستی در زمان حاضر قلمروی عام یافته و رسالت رفتارشناختی اخلاقی در قبال پدیده¬های مختلف مرتبط با زیست بشری را مطمح نظر قرار می دهد. در این راستا کرامت انسانی کلیدواژه و هسته اصلی است که می تواند علوم مختلف انسانی از الهیات و کلام و فلسفه گرفته تا فقه و اخلاق و حقوق را به هم پیوسته و کانون اندیشه ورزی، واکاوی و پژوهش قرار دهد. اندیشکده کرامت انسانی نیز با همین رویکرد و مشارکت اندیشمندان برجسته و توانمند در چارچوب هیأت امنا و شورای علمی و با استمداد از مدارس تخصصی و هیأت های اندیشه ورزِ اخلاق و معنویت، فلسفه و حکمت، ادیان و مذاهب، کلام و عرفان، فقه و حقوق، و کرسی های تخصصی نظریه پردازی مشتمل بر اللهیات زیست پزشکی، سلامت معنوی، حقوق بشر، اخلاق زیستی، فقه سلامت، حقوق سلامت و جامعه شناسی سلامت، که به مثابه بازوان فکری و اجرایی اندیشکده هستند، به فعالیت در این حیطه می پردازد.
وی همچنین فقدان پیوند حوزه های علوم انسانی با عرصه دانش بنیان را به عنوان یک خلأ اساسی در فضای علمی-اقتصادی کشور مطرح نمود و اذعان داشت که امتیاز اندیشکده دانش بنیان بر دیگر نهادهای پژوهشی مبتنی بر تولید فکر، در این است که مجموعه ایده ها، برنامه ها و طرح ها در آن با ملاحظه خلاقیت، نوگرایی و گره گشایی توأم با پیش بینی سازوکارهای کاربردی برای آموزش، فرهنگ سازی، تولید محتوا، مشاوره، نظارت و راهنمایی و به طور کلی تمامی خدماتی که می تواند برای عموم مردم و همچنین سازمان ها و نهادها اثربخش باشد، به ویژه با تأکید بر بکارگیری بهینه فناوری های جدید، صورت می پذیرد.
البته حُسن توجه نسبی آیین‌نامه ارزیابی شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان مصوب کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان و نظارت بر اجرا، که بر اساس ماده (3) آیین‌نامه اجرایی قانون حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات، مصوب هیئت محترم وزیران مورخ 21/8/91، برای ارزیابی شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان به تصویب رسیده است، افق روشنی برای توسعه و تحول در این حیطه فراهم ساخته است. در آیین نامه مزبور این امکان فراهم آمده که شرکت ها و موسسات فعال در حوزه علوم انسانی و صنایع فرهنگی به عنوان شرکت های مستعد دانش بنیان (نوع 3) مورد ارزیابی و تأیید قرار گیرند. به رغم مثبت ارزیابی شدن این اقدام هنوز حمایت از موسسات و شرکت های فعال در حیطه علوم انسانی کافی به نظر نمی رسد چه اینکه بسیاری از حمایت های لازم قانونی از این نوع نهادهای دانش بنیان استثنا شده است و لذا بایسته است که اهتمام بیشتری به این مسأله از سوی سیاستگذاران صورت گیرد.
علوم انسانی از دیرباز در کشور ما مهجور بوده و عملاً تحقیقات بسیاری که در این حوزه و در چارچوب دانشگاه ها و پژوهشگاه ها و … به انجام می رسند از حیث کاربردی مورد توجه و کاربست قرار نمی گیرند. این در حالی است که با پیوند و هم افزایی متخصصین و اندیشمندان می توان سازوکارهایی برای تبیین و اجرای طرح ها و برنامه هایی دانش بنیان بر مبنای پژوهش های علوم انسانی فراهم آورد و در چارچوب نهادهایی چون اندیشکده و ضمن تعامل با سایر نهادهای مربوطه به عینی سازی تأثیرات پژوهش¬های علوم انسانی در حوزه های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بذل توجه داشت.
در این راستا، اندیشکده بین المللی کرامت انسانی، نهادی نوپا است که قصد دارد رویکردی نوین در حوزه های مرتبط با علوم انسانی با مشارکت نخبگان و پژوهشگران داشته باشد. بر این اساس، رسالت اندیشکده در اساسنامه تأسیس عبارت است از ایجاد نهادی علمی، فرهنگی، آموزشی، پژوهشی و اندیشه محور که در حوزه ایده پردازی، تصمیم سازی و توسعه فعالیت های کاربردی در عرصه علوم انسانی و رشته های مرتبط با کرامت انسانی (فقه، فلسفه، عرفان، اخلاق و حقوق)، ضمن بهره مندی از سرمایه نخبگان، دانش آموختگان و کنشگرانِ حوزه دانش و فناوری با تأکید بر رویکردهای دانش بنیان، ارتباطی وثیق، منسجم و هدفمند میان جامعه علمی و متخصصین و اقشار مختلف اجتماع (در قلمرو داخلی و بین المللی)، به منظور تسهیل دریافت انواع ایده ها، پشتیبانی ها و خدمات علمی، مشاوره ای، تحقیقاتی، نظارتی و … برقرار می نماید.
به نظر می رسد در این شرایط توجه به اندیشکده های دانش بیان همان حلقه اتصال همگرایی اجتماعی به منظور حرکت در مسیر پیشرفت و تعالی توأمان فرهنگی، علمی و اقتصادی باشد. آنچه که در توصیه های رهبر انقلاب با کلیدواژگانی چون علوم انسانی، دانش بنیان و جهاد تبیین، در سال های اخیر برجسته و نمایان شده، رهیافتی ارزشمند است که در چارچوب اندیشکده می تواند جامه عمل به تن نماید.
در نهایت باید از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری که با تلاش و توجه بی شائبه خود، بستری مساعد برای معرفی و فرهنگ سازی در حوزه فعالیت های دانش بنیان در عرصه علوم انسانی و صنایع فرهنگی در نمایشگاه بین المللی کتاب امسال فراهم آورده است، تشکر و قدردانی ویژه نمود. امیدواریم در آتیه با رفع کاستی ها و افزایش دامنه توجهات و مساعدت ها از سوی این معاونت محترم و دیگر نهادهای مسئول، زمینه مساعدتری برای ایجاد و توسعه فعالیت های دانش بنیان از سوی نهادهای علوم انسانی در کشور عزیزمان فراهم آید.